ลำดับเวลา 50 ปีแรกของรังสีเอกซ์และการป้องกันรังสีเอกซ์

สุรศักดิ์ พงศ์พันธุ์สุข
กลุ่มวิจัยและพัฒนานิวเคลียร์
สถาบันเทคโนโลยีนิวเคลียร์แห่งชาติ (องค์การมหาชน)

1895

• 8 พฤศจิกายน วิลเฮล์ม คอนราด เรินต์เกน (Wilhelm Konrad Roentgen) ค้นพบรังสีเอกซ์

1896

• 3 มกราคม เรินต์เกน เผยแพร่รายงานการค้นพบรังสีเอกซ์สู่สาธารณะ
• กุมภาพันธ์ อองรี แบ็กเกอแรล (Henri Becquerel) ค้นพบ “ปรากฏการณ์กัมมันตภาพรังสี” (Radioactivity)
• 3 มีนาคม ทอมัส เอดิสัน (T.A. Edison) และ W.J. Morton รายงานเป็นครั้งแรก ว่ารังสีเอกซ์อาจก่อความเจ็บป่วย โดยพบกรณีทำความเสียหายแก่ดวงตา
• 14 มีนาคม F. Battelli กังวลถึงความเป็นไปได้ของการบาดเจ็บจากรังสีเอกซ์
• 10 เมษายน J. Daniel สังเกตอาการผมร่วงหมดศีรษะ (epilation) จากการรับรังสีเอกซ์
• 18 เมษายน L. G. Stevens สังเกตผลต่อผิวหนังเป็นครั้งแรก
• กรกฎาคม W.H. Rollins เป็นครั้งแรกที่ใช้อุปกรณ์ป้องกันรังสีเอกซ์จาก แผ่นแก้วชนิดมวลหนัก (heavy glass plate) สำหรับป้องกันตา ขณะถ่ายภาพรังสีฟัน
• H.D. Hawks รายงานการบาดเจ็บ (แผลไหม้) โดยบังเอิญ หลายกรณี
• 18 พฤศจิกายน E. Thomson เจตนาทดลองเหนี่ยวนำให้เกิดการบาดเจ็บ (แผลไหม้)

1897

• E. Dorn ใช้ “เทอโมมิเตอร์อากาศ” (air thermometer) วัดการถ่ายโอนพลังงานโดยรังสีเอกซ์

1898

• มกราคม E. Thomson ใช้ตัวกรองอะลูมิเนียมเป็นอุปกรณ์ป้องกันรังสี

• กรกฎาคม W.H. Rollins ใช้ตะกั่วหุ้มตัวเรือนหลอดเอกซเรย์และคอลลิเมเตอร์
• กรกฎาคม ปีแอร์และมารี กูรี (Pierre and Marie Curie) บัญญัติคำว่า “กัมมันตภาพรังสี” (radioactivity)
• ธันวาคม ปีแอร์และมารี กูรี ค้นพบธาตุเรเดียม
• ปอล วียาร์ (Paul Villard) ค้นพบรังสีแกมมา

1899

• เมษายน J. Dennis เจ้าหน้าที่ถ่ายภาพรังสีได้รับอนุญาต (radiographer licensure) เสนอแนะการป้องกันรังสีแก่บุคคลทั่วไป
• พฤษภาคม การชดเชยจากการรักษาผิดพลาด (malpractice award) แผลไหม้จากรังสีเอกซ์
• สังเกตพบรังสีเอกซ์เป็นตัวก่อแก๊สโอโซนซึ่งมีอันตราย
• แคตาล็อกสินค้าเกี่ยวกับรังสีเอกซ์ของ บริษัท R. Friedlander Co. มีรายการอุปกรณ์ป้องกัน (ถุงมือ เอี๊ยม ฯลฯ)

1900

• M.K. Kassabian เพิ่มระยะห่างจากเป้า (target) ถึงผิวหนัง เพื่อลดการรับรังสีของผิวหนัง

1901

• 3 มกราคม มีการกล่าวหาว่ารังสีเอกซ์ทำให้มีผู้เสียชีวิต
• อองรี แบ็กเกอแรล ผิวหนังไหม้เกิดจากการพกพาเรเดียมไว้ในกระเป๋าเสื้อ
• W.H. Rollins ทำการทดลองสาธิตให้เห็นว่ารังสีเอกซ์ทำให้สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมถึงตายได้

1902

• W.H. Rollins สาธิตรังสีเอกซ์ทำให้ลูกในครรภ์สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมถึงตาย

1903

• W.H. Rollins ใช้วิธีให้รับรังสีเป็นช่วง ๆ (fractionated exposure) ในการดูภาพรังสีบนจอ (fluoroscopy)
• S.H. Monell เสนอแนะในสมาคมรังสีเรินต์เกนแห่งสหรัฐอเมริกา (American Roentgen Ray Society: ARRS) ให้ตั้งคณะกรรมการด้านการป้องกันรังสี

1904

• ตุลาคม C.M. Dally เป็นผู้บุกเบิกด้านรังสีเอกซ์คนแรกที่เสียชีวิตจากการได้รับรังสีสะสมเกินขนาด

1905

• M. Franklin เสนอแนะหน่วยรังสีที่ใช้พื้นฐานการแตกตัวเป็นไอออน (ionization) เป็นครั้งแรก

1906

• J. Bergonie และ R. Tribondeau ผลักดันกฎว่าด้วย “สภาพไวต่อรังสี” (radiosensitivity) ของเนื้อเยื่อ

1907

• C.R. Bardeen รายงานการกลายพันธุ์ของคางคกด้วยรังสีเอกซ์
• R.V. Wagner ใช้การพกพา “เพลตถ่ายรูป” (photographic plate) ในกระเป๋าเสื้อ สำหรับเฝ้าสังเกต (monitor) การได้รับรังสีเอกซ์
• เออร์เนสต์ รัทเทอร์ฟอร์ด (E. Rutherford) ใช้หลอดบรรจุด้วยแก๊สสำหรับตรวจวัดรังสี

1911

• มารี กูรี เตรียม “สารเรเดียมมาตรฐานระหว่างประเทศ” (international radium standard) และมีส่วนตั้งหน่วย “คูรี” (Curie)

1912

• T. Christan เสนอแนวคิด “ความหนาลดรังสีลงครึ่ง” (half value layer)

1913

• W.D. Coolidge ใช้หลอดรังสีเอกซ์ “ร้อน” และใช้เป้าทังสเตน ทำให้ได้ศักย์ไฟฟ้าสูงขึ้น

1915

• สมาคมเรินต์เกนแห่งประเทศอังกฤษ (British Roentgen Society: BRS) ลงมติให้ใช้ “ข้อแนะนำการป้องกันรังสี” (radiation protection recommendations)

1920

• ARRS ตั้ง “คณะกรรมการประจำด้านการป้องกันรังสีเอกซ์” (standing x-ray protection committee) เป็นครั้งแรก

1921

• คณะกรรมการด้านการป้องกันรังสีเอกซ์และเรเดียมแห่งประเทศอังกฤษ (British X-Ray and Radium Protection Committee) เผยแพร่ “บันทึกข้อความ” (memorandum) ฉบับแรก

1922

• ARRS ลงมติรับรอง “กฎว่าด้วยการป้องกันรังสี” (radiation protection rules)
• G. Pfahler ใช้ “ฟิล์มแบดจ์” (film badge) สำหรับเฝ้าสังเกตการรับรังสีบุคคล (personnel monitoring)

1925

• A. Mutscheller เสนอให้ใช้ "ปริมาณรังสีพอทน" (tolerance dose) เป็นครั้งแรก

1927

• H.J. Muller เผยให้เห็นผลทางพันธุกรรมของรังสี
• J. Victoreen ใช้ “แชมเบอร์เกิดไอออน” (ionization chamber) เชิงพาณิชย์เป็นครั้งแรกในสหรัฐอเมริกา

1928

• ยอมรับหน่วย “เรินต์เกน” อย่างเป็นทางการ
• ก่อตั้ง คณะกรรมการด้านการป้องกันรังสีเอกซ์และเรเดียมระหว่างประเทศ (International X-Ray and Radium Protection Committee: ICXRP) ซึ่งภายหลังจะเปลี่ยนเป็น ICRP

1929

• ก่อตั้ง คณะที่ปรึกษาด้านการป้องกันรังสีเอกซ์และเรเดียมแห่งสหรัฐอเมริกา (U.S. Advisory Committee on X-Ray and Radium Protection: USACXRP) ซึ่งภายหลังจะเปลี่ยนเป็น NCRP
• L.S. Taylor ประดิษฐ์ต้นแบบ “เครื่องสำรวจรังสีแบบเคลื่อนย้ายได้” (portable survey meter) เครื่องแรก

1931

• USACXRP ตีพิมพ์ค่าเสนอแนะของการรับรังสีเป็นครั้งแรก คือ 0.2 เรินต์เกน / วัน (R/day)

1932

• G. Failla เสนอแนวคิด “ปริมาณรังสีพอยอมได้” (permissible dose) ว่าให้สูงกว่าได้สำหรับบางส่วนของร่างกาย (เช่น มือ)
• เจมส์ แชดวิก (James Chadwick) ค้นพบนิวตรอน

1934

• ICXRP เสนอแนะ ปริมาณรังสีพอยอมได้ เท่ากับ 0.2 เรินต์เกน / วัน
• 0.1 เรินต์เกน / วัน (0.5 เรินต์เกน / สัปดาห์)

1935

• หลุยส์ แฮโรลด์ เกรย์ (L.H. Gray) แถลงหลักการแควิตีเกิดไอออนของแบรกก์-เกรย์ (Bragg-Gray principle of cavity ionization)

1936

• USACXRP เสนอแนะให้ลด ปริมาณรังสีพอยอมได้ ลงเหลือ 0.1 เรินต์เกน / วัน

1941

• USACXRP เสนอแนะให้รับรอง “ปริมาณรังสีทั่วตัวสูงสุด” (maximum body burden) เท่ากับ 0.1 ไมโครคูรี สำหรับเรเดียม
• L.S. Taylor เสนอให้ใช้ “ปริมาณรังสีพอยอมได้สูงสุด” (maximum permissible dose) เท่ากับ 0.02 เรินต์เกน / วัน

1942-1945

• ระยะเวลาดำเนินงานของโครงการแมนแฮตตัน (Manhattan District)

1943

• H.M. Parker แสดงให้เห็นว่า ปริมาณรังสี 4 เรินต์เกน / สัปดาห์ ทำให้บาดเจ็บได้

1944

• H.M. Parker ริเริ่มใช้ “ความเข้มข้นพอยอมได้สูงสุด” (maximum permissible concentration) สำหรับ กัมมันตภาพรังสีกรณีสูดหายใจ (inhaled radioactivity)
• H.M. Parker ริเริ่มใช้ “เร็ม” (rem: roentgen equivalent mammal/man) และ “เร็พ” (rep: R?ntgen equivalent physical)

1948

• 0.3 เรินต์เกน / สัปดาห์

1950

• 0.3 เร็ม / สัปดาห์

จาก Chronology of the First Half Century of Radiation Protection โดย R. Kathren และ P. Ziemer