ปัจจุบันเทคโนโลยีต่าง ๆ มีความเจริญก้าวหน้าอย่างมาก รวมทั้งการอนุรักษ์พลังงาน การประหยัดพลังงานในโรงงาน อุตสาหกรรม การใช้พลังงานชนิดต่าง ๆ อย่างเหมาะสมกับสภาพของโรงงานอุตสาหกรรมนั้น ๆ เพื่อประหยัดพลังงาน และลดค่าใช้จ่ายให้สิ้นเปลืองน้อยที่สุด
การก่อสภาพของไหล หรือ ฟลูอิไดเซชัน (fluidization) เป็นเทคนิคใหม่ที่ได้รับความสนใจในวงการอุตสาหกรรม เช่น การตากแห้ง การทำเม็ดนมผงให้โตขึ้น
คำว่า การก่อสภาพของไหล เป็นนิยามที่ใช้อธิบายกระบวนการหรือวิธีการ ที่มีของแข็งลักษณะเป็นเม็ด สัมผัสกับ ของไหล เม็ดเหล่านี้จะถูกวางไว้บนตะแกรงในหอทดลองที่มีรูปร่างเป็นทรงกระบอก แต่ในปัจจุบันมีการดัดแปลง ให้อยู่ในรูปร่างต่าง ๆ อยู่ในแนวนอนก็มี ของไหลที่ใช้ก็มีแก๊ส หรือ ของเหลว ปล่อยให้ผ่านมาทางด้านล่างของตะแกรง ที่รองรับเม็ดของแข็ง ของไหลก็จะไหลผ่านชั้นเม็ดของแข็ง แล้วไหลออกทางส่วนบนของหอทดลอง เมื่อเพิ่มความเร็ว ของไหลให้มากขึ้นเรื่อย ๆ จนในที่สุดจะเห็นเม็ดของแข็งขยับตัว และลอยตัวขึ้นเป็นอิสระไม่เกาะติดกัน ของแข็งที่อยู่ ในลักษณะนี้ จะมีสมบัติคล้ายของไหล กล่าวคือมีการไหลหมุนเวียนของเม็ดของแข็งภายใน เบด (bed) หรือภายใน หอทดลองหรือระหว่างเบดต่อเบดก็ได้ เราจึงเรียกของแข็งในสถานะนี้ว่า การก่อสภาพของไหล
คำว่า เบด หมายถึง อาณาเขตในหอทดลองที่มีปริมาณเม็ดของแข็งบรรจุอยู่ ไม่ว่าเม็ดของแข็งนั้นจะอยู่นิ่งหรือ เคลื่อนไหวด้วย ของไหลในหอทดลองจะมีระดับตั้งแต่แผ่นโลหะทำเป็น ตะแกรงรองรับหรือเป็นตัวกระจายของไหล (distributor) จนถึงระดับสูงสุดคือผิวหน้าของเม็ดของแข็งที่อยู่ในหอทดลอง เมื่อบรรจุเม็ดของแข็งในหอทดลอง เรียบร้อยตามความต้องการแล้ว เริ่มปล่อยของไหลเข้าทางด้านล่างของหอทดลองอย่างช้า ๆ ขณะที่ของไหลความเร็ว ยังน้อยอยู่ เม็ดของแข็งจะไม่ขยับตัวเลย ลักษณะของเบดเช่นนี้เรียกว่า เบดนิ่ง (fixed bed) เมื่อค่อย ๆ เพิ่มความเร็ว ของของไหลให้มากขึ้นทีละน้อยจนถึงความเร็วระดับหนึ่ง เม็ดของแข็งจะเริ่มขยับตัวและจัดตัวอย่างเป็นระเบียบ เมื่อความเร็วของของไหลเพิ่มขึ้นอีกเล็กน้อย เม็ดของแข็งจะหลุดออกจากกันลอยตัวเป็นอิสระ ลักษณะเช่นนี้เรียกว่า จุดเริ่มการก่อสภาพของไหล หลังจากจุดนี้ไปแล้ว ความเร็วของของไหลที่เพิ่มขึ้นจะไปทำให้เบดขยายตัวขึ้น ตามความเร็วของของไหล เม็ดของแข็งยังอยู่ติดกันมาก ดูเหมือนว่าเม็ดของแข็งยังจับกันเป็นกลุ่มก้อน เบดลักษณะนี้ เรียกว่า ฐานก่อสภาพของไหลแบบหนาแน่น ถ้าความเร็วของของไหลมากขึ้นอีก ของไหลก็จะเกือบพาเอาเม็ด ของแข็งออกจากหอทดลอง (ยังไม่ออก) เบดลักษณะนี้เรียกว่า ฐานก่อสภาพของไหลแบบเจือจาง หลังจากนั้น เพิ่มความเร็วของไหลอีกเล็กน้อย เม็ดของแข็งก็จะหลุดลอยออกจากหอทดลองไป ซึ่งในลักษณะนี้ เราใช้เป็นการขนส่ง ของแข็งจากที่หนึ่งไปยังอีกที่หนึ่งได้ ถ้าใช้อากาศ ก็เป็นการขนส่งด้วยอากาศ (pneumatics transport) เช่น การลำเลียงผลิตภัณฑ์อาหารสัตว์ ถ้าเป็นของเหลวก็เรียกว่า ขนส่งด้วยของเหลว (hydraulics transport) ตัวอย่างเช่น การขนส่งเม็ดแร่ |
