ประโยชน์ของไคโตซาน
ไคโตซานสามารถนำไปประยุกต์ใช้ในการเกษตรได้ เนื่องจาก เป็นพอลิเมอร์ที่มีอยู่ตามธรรมชาติและเสื่อมทางชีวภาพ ได้ จึงไม่ก่อให้เกิดปัญหามลพิษ มีการนำไคโตซานไปใช้เป็นสารเคลือบผลไม้ เพื่อป้องกันแบคทีเรีย ช่วยยืดอายุการเก็บ ของผลไม้ให้ได้นานขึ้น ทำให้ผลไม้ยังสดใหม่อยู่ ไคโตซานใช้ลดปริมาณคลอเรสเตอรอลและไตรกลีเซอไรด์ในเลือด โดยการผสมไคโตซานในอาหาร ซึ่งมีการใช้เป็นส่วนผสมขายในประเทศญี่ปุ่น ได้แก่ คุกกี้ ก๋วยเตี๋ยว และน้ำส้ม
เนื่องจากไคโตซานมีหมู่เอมีน ซึ่งทำหน้าที่เป็นตัวให้อิเล็กตรอน จึงสามารถทำปฏิกิริยากับโปรตีน สีย้อมผ้า และไอออน ของโลหะได้ มีการนำไคโตซานไปใช้ดูดซับสีย้อมผ้าในน้ำทิ้ง และใช้ในการดูดซับไอออนของโลหะในการบำบัดน้ำทิ้ง ได้แก่ ตะกั่ว ทองแดง ปรอท โครเมียม และยูเรเนียม
- ทางด้านเภสัชกรรมและการแพทย์
ไคโตซานถูกนำมาใช้ทางเภสัชกรรม โดยการใช้เป็นตัวขนส่งยา (drug delivery) เพื่อเพิ่มการดูดซึมและปลดปล่อยยา ในทางการแพทย์มีการนำไคโตซานไปใช้เป็นวัสดุปิดแผล ทำให้แผลหายเร็วขึ้นหรือทำให้เลือดจับเป็นก้อน นอกจากนี้ ยังมีการตีพิมพ์ผลงานวิจัยที่เกี่ยวกับการใช้ไคโตซานในการลดปริมาณคลอเรสเตอรอลและไขมันในสัตว์ ซึ่งพบว่าสัตว์ที่ เลี้ยงด้วยอาหารเม็ดไคโตซานมีปริมาณคลอเรสเตอรอลในอุจจาระเพิ่มขึ้น ถึงแม้ว่าจะยังไม่ทราบกลไกการลดปริมาณ คลอเรสเตอรอลที่ชัดเจนก็ตาม
- ทางด้านสุขภาพและเครื่องสำอาง
มีการใช้ไคโตซานในผลิตภัณฑ์ดูแลผม ได้แก่ แชมพู และครีมนวด ซึ่งมีวางจำหน่ายในประเทศญี่ปุ่น และยุโรป และยังมี การใช้ในผลิตภัณฑ์ดูแลผิวหนัง ได้แก่ ครีมอาบน้ำ และโลชัน
- ทางด้านเทคโนโลยีนิวเคลียร์
มีการนำไคโตซานไปใช้เป็นสารดูดซับยูเรเนียม เพื่อทำให้มีความเข้มข้นเพิ่มขึ้น เพื่อประยุกต์ใช้ในการวิเคราะห์ปริมาณ ยูเรเนียมระดับน้อย ๆ ในน้ำประปาและน้ำทะเล
จากประโยชน์ของไคโตซานที่มีมากมาย แต่เนื่องจากไคโตซานมีน้ำหนักโมเลกุลสูงและความสามารถในการละลายได้ ในตัวทำละลายต่าง ๆ ได้น้อย ทำให้เป็นข้อจำกัดของการนำไปใช้ประโยชน์ จึงมีการปรับปรุงสมบัติของไคโตซานให้ เหมาะสมกับการนำไปใช้ให้ได้มากขึ้น โดยการเพิ่มความสามารถในการละลายได้ของไคโตซาน ซึ่งสามารถทำได้โดย การลดน้ำหนักโมเลกุลลงด้วยวิธีการต่าง ๆ ได้แก่ การใช้วิธีทางเคมี วิธีทางรังสี และวิธีการใช้เอนไซม์
วิธีทางรังสีเป็นวิธีหนึ่งที่ได้รับความนิยม โดยมีการใช้รังสีแกมมา และลำอิเล็กตรอนในการทำให้แตกสลาย (degradation) ไคโตซาน ทำให้น้ำหนักโมเลกุลลดลง และมีการใช้รังสีแกมมาในการต่อกิ่งไคโตซาน (chitosan grafting) เพื่อทำให้มีความเหมาะสมกับการนำไปใช้งานได้มากขึ้น |
