เอกซ์ -10 (X-10) เป็นชื่อของหน่วยงานที่ปัจจุบันเรียกว่า “ห้องปฏิบัติการแห่งชาติโอกริดจ์” (Oak Ridge National Laboratory) โดยตัวอักษร “เอกซ์” อาจจะมาจากข้อเท็จจริงที่ว่าในช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 นั้น โอกริดจ์มีชื่อว่า “ไซต์เอกซ์” (site X) ในขณะที่ ลอสอะลาโมส (Los Alamos) ก็คือ “ไซต์วาย ” (site Y) และ แฮนฟอร์ด (Hanford) ได้แก่ “ไซต์ดับเบิลยู” (site W) สำหรับ “เลข 10” ของเอกซ์ -10 ก็น่าจะมาตรง ๆ เลยจากความหมายของเลขโรมัน คือ X =10 นั่นเอง

แต่สำหรับ ซี.ดับเบิลยู. จอห์นสัน (C.W. Johnson) และ ซี.โอ. แจ็กสัน. (C.O Jackson) ผู้เขียนหนังสือชื่อว่า Behind the Fence ตีพิมพ์เมื่อ ค.ศ. 1981 ได้เขียนเอาไว้ว่า ชื่อ “เอกซ์-10” นี้ไม่ได้สื่อความหมายอะไรเลย และ เป็นเพียงชื่อรหัสเพื่อ จุดมุ่งหมายด้านความมั่นคงเท่านั้นเอง

อีกคำอธิบายหนึ่งสำหรับ “เอกซ์-10” ก็ธรรมดาเอามาก ๆ ว่าเป็นตำแหน่งของสถานที่นั้นบนแผนที่เท่านั้น ทำนองเดียวกับชื่อ ของหน่วยงานหลักอีก 2 แห่งของโอกริดจ์ในช่วงนั้น คือ “เค-25” (K-25) กับ “วาย-12” (Y-12) แต่ปัญหาของคำอธิบายน ี้ก็คือว่า พื้นที่จริงของ “เอกซ์-10” กลับอยู่ใกล้ “เค-25” มากกว่า “วาย-12” เสียอีก ไม่เพียงเท่านั้น เมื่อคำนึงถึงด้าน ความมั่นคงอย่างในสมัยสงครามโลกครั้งที่ 2 แล้ว ย่อมไม่น่าจะเป็นไปได้ที่เป้าหมายสำคัญแก่การโจมตีของข้าศึกเหล่านี้ จะตั้งชื่อตามตำแหน่งพิกัดบนแผนที่

ยังมีข้อเท็จจริงประการสุดท้ายอีก ก็คือ “เอกซ์-10” บังเอิญเป็นหน่วยงานแรกที่ก่อสร้างที่โอกริดจ์ (ที่มีรหัสว่า “ไซต์เอกซ์” ดังกล่าวแล้วข้างต้น) นั่นเอง

เรียบเรียงจาก The Origin of Selected Radiological and Nuclear Terms: X-10 โดย Paul W. Frame (Oak Ridge Associated Universities )

(เผยแพร่ : 30 เมษายน 2552)