ชนิดของ “เพชร”

อารีรัตน์ คอนดวงแก้ว
ศูนย์ฉายรังสีอัญมณี
สถาบันเทคโนโลยีนิวเคลียร์แห่งชาติ (องค์การมหาชน)

ในทางวิทยาศาสตร์ “เพชร” แบ่งได้เป็น 4 ชนิด ดังนี้ คือ Type 1a 1b 2a และ 2b

เพชรเกิดมาจากธาตุคาร์บอนที่บริสุทธิ์มาก แต่โดยทั่วไปแล้วเพชรเกือบทั้งหมด จะมีธาตุอื่นเจือปนอยู่ในปริมาณที่น้อยมากในโครงสร้างผลึก ธาตุเจือปนเหล่านี้ไม่ใช่สิ่งแปลกปลอมในผลึก (Inclusion) และมีขนาดเล็กมากจนไม่สามารถมองเห็นได้แม้ว่าจะใช้กล้องจุลทรรศน์กำลังขยายสูง

เพชรชนิดที่ 1 (Type 1 Diamonds)

เพชรชนิดที่ 1 นี้จะมีธาตุไนโตรเจนเจือปนอยู่ เพชรชนิดนี้มีอยู่ราวร้อยละ 98 ของเพชรทุกชนิด

เพชรชนิด 1a (Type 1a)

ถ้าอะตอมไนโตรเจนรวมกันเป็นกลุ่มภายในโครงสร้างผลึกของคาร์บอนแล้ว เพชรชนิดนี้จะเรียกว่า “เพชร 1a” เพราะว่าเพชรชนิดนี้ดูดกลืนแสงสีน้ำเงินไว้ ดังนั้นเพชรชนิดนี้จึงอาจมีสีเหลืองอ่อนหรือสีน้ำตาล ดังที่ได้กล่าวไว้ข้างต้นแล้วว่าเพชรชนิดนี้มีอยู่ร้อยละ 98 ของเพชรทั้ง 4 ชนิด

เพชรชนิด 1b (Type 1b)

ถ้าอะตอมไนโตรเจนมีปรากฏอยู่ทั่วไปในโครงสร้างผลึกของคาร์บอนแล้ว เพชรชนิดนี้จะเรียกว่า “เพชรชนิด 1b” เพชรชนิดนี้จะดูดกลืนแสงสีเขียวเท่า ๆ กับแสงสีน้ำเงิน และมีสีเข้มกว่าเพชรชนิด 1a ขึ้นอยู่กับความแน่นอนของปริมาณและการแพร่กระจายของอะตอมไนโตรเจน เพชรชนิดนี้จึงอาจมีสีเหลืองเข้ม (นกขมิ้น) ส้ม น้ำตาล หรือเขียว เพชรชนิดนี้มีอยู่น้อยกว่าร้อยละ 0.1

เพชรชนิดที่ 2 (Type 2 Diamonds)

เพชรชนิดที่ 2 จะเป็นเพชรที่ไม่มีธาตุไนโตรเจนเจือปนอยู่เลยหรือถ้ามีก็จะมีปริมาณที่น้อยมาก

เพชรชนิด 2a (Type 2a)

เพชรชนิดนี้จะเป็นชนิดที่มีความบริสุทธิ์ที่สุด ไม่มีสารเจือปนอยู่เลยหรือถ้ามีก็จะมีปริมาณที่น้อยมาก ๆ ตามปกติเพชรชนิดนี้จึงเป็นเพชรที่ไม่มีสีและใสสะอาด นอกจากอาจมีรูปทรงผิดปกติอันเนื่องมาจากโครงสร้างของคาร์บอนที่ฟอร์มตัวเป็นเพชร เป็นแบบ tetrahedron เกิดการบิดและโค้งงอ ในขณะที่เพชรถูกดันขึ้นมาสู่ผิวโลก ดังนั้นความไม่สมบูรณ์ของโครงสร้างของคาร์บอนในลักษณะที่ทำให้เพชรชนิดนี้ดูดกลืนแสงบางช่วง จึงทำให้มีสีเหลือง น้ำตาล ชมพู หรือ แดง เพชรชนิดนี้มีอยู่ประมาณร้อยละ 1-2 ของเพชรทั้ง 4 ชนิด

เพชรชนิด 2b (Type 2b)

เพชรชนิดนี้จะไม่มีอะตอมไนโตรเจนเจือปนอยู่ แต่จะมีอะตอมของโบรอน ซึ่งจะดูดกลืนแสงสีแดง ส้ม และเหลือง ทำให้เพชรเหล่านี้มีสีน้ำเงิน ถึงแม้ว่ามันอาจจะมีสีเป็นสีเทาหรือเกือบไม่มีสี เพชรในธรรมชาติที่มีสีน้ำเงินจะเป็นเพชรชนิด 2b เพชรชนิดนี้มีอยู่ประมาณร้อยละ 0.1 ของเพชรทั้ง 4 ชนิด

การแบ่งชนิดของเพชร

ชนิด

ร้อยละที่พบ

ธาตุมลทิน

สี

1a

98

อะตอมไนโตรเจนอยู่รวมเป็นกลุ่ม

ไม่มีสี เหลือง

1b

0.1

อะตอมไนโตรเจนอยู่อย่างกระจัดกระจาย

เหลือง ส้ม น้ำตาล

2a

1 - 2

มีความบริสุทธิ์ของคาร์บอนสูงมาก

ไม่มีสี เหลือง น้ำตาล ชมพู ม่วง

2b

0.1

อะตอมโบรอน

น้ำเงิน เทา